Poznań to miasto wojewódzkie i stolica Wielkopolski. Znajduje się nad Wartą i jest częstym kierunkiem turystycznym. Poza tym to jeden z najważniejszych węzłów drogowych i kolejowych, ważny ośrodek kulturalny, edukacyjny i przemysłowy oraz handlowy. Poznaj historię Poznania w pigułce.

Stołeczny gród pierwszych Piastów

Pierwsi osadnicy na terenie dzisiejszego Poznania byli już w epoce paleolitu. W trakcie badań archeologicznych natrafiono na zabytki kultury łużyckiej i pomorskiej. Od VII w. datowane są materialne świadectwa obecności Polan. W czasach między 1 połową X wieku a początkiem 2 połowy X wieku zbudowano pierwszy gród na Ostrowie Tumskim.

Osada leżała nad brzegiem Cybiny i na prawym brzegu Warty. Później jednak doszło do przebudowy grodu na Ostrowie Tumskim związana ze wzniesieniem najstarszego budynku sakralnego. Poznań był ważnym ośrodkiem politycznym i religijnym już za czasów pierwszych Piastów. Uznaje się go za jedno z prawdopodobnych miejsc chrztu Polski. Mieściło się tu również pierwsze polskie biskupstwo.

W 1038 gród został zniszczony przez księcia czeskiego Brzetysława, a jego odbudowy dokonał dopiero Kazimierz Odnowiciel. Wzniesiono nowe wały, ale po wyborze Krakowa na stolicę Polski, Poznań stracił na znaczeniu politycznym. Na początku XII w. założono osadę targową, Śródkę. W 1253 roku Poznań otrzymał od Przemysła I przywilej lokacyjny, zaczął się rozwijać i rozbudowywać – m.in. powstały pierwsze fortyfikacje, potem zamek.

Poznań w czasach drugiej wojny światowej

Niemcy zajęli Poznań bez walki we wrześniu 1939 roku. W trakcie niemieckiej okupacji miasto wcielono do Rzeszy i pełniło funkcję siedziby namiestnika Rzeszy Arthura Greisera w tzw. Kraju Warty (niem. Warthegau). W latach 1939-1945 Niemcy wysiedlili 100 tysięcy Polaków z Poznania. Część z nich zginęła w obozach niemieckich. Likwidowano polskich intelektualistów, naukowców, inteligencję, działaczy społecznych i powstańców wielkopolskich. Fort VII był obozem przejściowym, a do 1944 roku więzieniem policyjnym.

W latach 1939-1941 wysiedlano masowo do Generalnego Gubernatorstwa. Do końca 1940 r. wysiedlenia objęły ponad 250 000 osób. Setki tysięcy ludzi wysiedlono jako robotników przymusowych w głąb Rzeszy. Polacy niewygodni politycznie byli torturowani i mordowani w katowniach Gestapo. Wokół miasta było kilka niemieckich obozów pracy.

W latach 1940-1942 przyłączono do Poznania pobliskie wsie – jak m.in. Chartowo, Żegrze, Krzesiny, Głuszyna, Kotowo, Krzyżowniki czy Podolany – łącznie aż 14889 ha. Było to największe rozszerzenie w historii Poznania, bo oznaczało podwojenie obszaru miasta.

W styczniu i lutym 1945 odbyły się ciężkie walki między Armią Czerwoną a siłami niemieckimi. Miasto zostało zdobyte 23 lutego 1945, a efektem było jego zniszczenie w 55% – w tym część staromiejska.

Poznań w czasach PRL-u

Po 1945 roku rozpoczęła się odbudowa i rozbudowa miasta. Poznań jako jedno z największych polskich miast był cały czas ważnym ośrodkiem gospodarczym, naukowym i kulturalnym.

W Poznaniu założono Specłagier NKWD nr 2. Według zgromadzonych dokumentów, szacuje się, że w obozie tym było ponad 800 więźniów w 1945 roku – byli to m.in. wyżsi oficerowie AK, żołnierze NSZ i działacze SN. Latem 1946 roku odbył się proces Artura Greisera – byłego namiestnika Rzeszy w Kraju Warty przed Najwyższym Trybunałem Narodowym. Zakończył się wyrokiem śmierci. W 1952 roku w centrum miasta doszło do lotniczej katastrofy samolotu bombowego – to największa katastrofa wojskowego samolotu w historii Poznania.

Od początku PRL w mieście były protesty robotnicze z powodu socjalistycznej polityki prowadzonej przez władze. 1956 roku zapisał się w historii miasta pod nazwą Poznański Czerwiec ’56 – protesty zostały krwawo spacyfikowane przez LWP i siły MO. Rannych zostało kilkaset osób, zginęło około 70-100.

Ponadto budowano ogromne zakłady przemysłowe – jak m.in. Fabryka Maszyn Żniwnych, Fabryka Łożysk Tocznych, Fabryka Kosmetyków „Lechia”, Zakłady Przemysłu Cukierniczego „Goplana”, ”, Zakłady Graficzne im. Marcina Kasprzaka czy Wytwórnia Wyrobów Tytoniowych oraz Zakłady Koncentratów Spożywczych „Amino”. W latach 70. wybudowano duże osiedla z tzw. wielkiej płyty.

Poznań od lat 80.

W latach 80. w całym kraju spadło tempo budownictwa mieszkaniowego oraz rozwoju infrastruktury miejskiej. Proces transformacji politycznej i ekonomicznej oraz restrukturyzacji własnościowej gospodarki zachwiał równowagę w strukturach poznańskich przedsiębiorstw. Część zakładów przestało istnieć, do innych wprowadzono kapitał zagraniczny.

Doszło za to do rozwoju sektora prywatnego, głównie w branży handlowo-usługowej. Powstały nowe usługi, instytucje finansowe, giełdy i firmy konsultingowe. Bardzo mocno rozwinął się też rynek nieruchomości. Atrakcyjność inwestycyjna Poznania zainteresowała też inwestorów zagranicznych, przybyło handlowo-usługowych i mieszkalno-biurowych obiektów. Poznań na koniec XX wieku znacznie się zmienił w nowoczesne miasto.

Poznań – jedno z najciekawszych miast w Polsce

Decydują o tym liczne zabytki pochodzące z X wieku, muzea, atrakcyjne okolice – m.in. Wielkopolski Park Narodowy, zamki i pałace w okolicy. Najstarsze zabytki znajdują się na Ostrowie Tumskim, wyspie między rzekami Wartą i Cybiną. Jest tu katedra, najstarsza świątynia chrześcijańska w Polsce, jej początki sięgają X wieku, pałac arcybiskupi przebudowany w XVIII wieku przez architekta Pompeo Ferrariego, gotycki kościół NMP z XV wieku, zachowany w niezmienionej formie, a także psałteria z początku XVI, domki kanoników z XVI do XIX wieku i gmach Akademii Lubrańskiego.

Na wschód od Ostrowa Tumskiego znajduje się dzielnica Śródka, dawniej odrębna osada. Jest tu gotycki kościół św. Małgorzaty i romański kościół św. Jana Jerozolimskiego z XII wieku. Atrakcją jest też Jezioro Maltańskie, gdzie powstały różne obiekty – to jeden z najlepszych torów wioślarskich i kajakowych w Europie. Jest też tor narciarski z wyciągiem i nowe ZOO, jeden z największych ogrodów zoologicznych w kraju.

Wizytówką Poznania jest Stary Rynek. Zabudowa średniowiecznego miasta została zniszczona w czasie wojny w 1945 roku, jak wspomnieliśmy wyżej. Jednak po odbudowie jest to nadal jeden z ładniejszych zespołów staromiejskich w Polsce. Trzeba zobaczyć renesansowy Ratusz (dziś siedzibę ma w nim Muzeum Historii Miasta Poznania) i kościół farny zbudowany na przełomie XVII i XVIII wieku. Na Górze Przemysła są elementy po zamku z XIV wieku, jest też barokowy kościół Franciszkanów z XVIII wieku. W obrębie Starego Miasta można wybrać się do kilku muzeów – jest tu m.in. Wielkopolskie Muzeum Wojskowe, Instrumentów Muzycznych i Muzeum Archeologiczne.

fot. 12019 / Pixabay